3. I wojna światowa i okres powojenny

Wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej działania umożliwiające powstanie polskiej szkoły powszechnej odsunięto na dalszy plan. Co prawda w 1916r. w Wisznicach nauczanie prowadziła Eugenia Rucińska, jednakże niektórzy badacze podważają jej zakres pracy. Nauczycielka uczyła czytania, pisania, historii i śpiewu. Szkoła mieściła się w wynajętym lokalu, ponieważ budynek dawnej szkoły rosyjskiej został zniszczony. Wydatki związane z utrzymaniem tej szkoły, jak pensja nauczycielki, komorne za lokal pokrywali rodzice.

 

Wraz z odzyskaniem niepodległości w r. 1918 rozpoczyna działalność polska szkoła powszechna. Pracował w niej B. Jacórzyński (kierownik 1918-1921), Helena Jacórzyńska, Aniela Świeratówna, Paweł Makarewicz, Maria Hartlib. W tym czasie szkoła była pięcioklasowa, chodziło łącznie 182 dzieci (120 dziewcząt, 66 chłopców).

Po wkroczeniu do Wisznic Armii Czerwonej w r. 1920 jeden z nauczycieli, Paweł Makarewicz, pełnił funkcję miejscowego komisarza. Aresztowano go za przekonania polityczne, zwolniono dopiero po powrocie władz polskich.

 

Od 1922/23 roku kierownikiem został Karol Malarz, nauczycielami byli zaś: Wilhelm Sowa, Stefania Schletórna. Szkoła liczyła trzy klasy, do których chodziło 153 uczniów (77 dziewcząt, 76 chłopców).

Karola Malarza przeniesiono w związku z częstymi konfliktami z ówczesnym proboszczem ks. Pióro o ziemię znajdującą się przy dawnym domu księdza prawosławnego.

Po jego ustąpieniu funkcję kierowniczą pełnią: Wiktor Miziaczek, następnie Jan Stojek, który do roku szkolnego 1926/27 pracuje wraz z żoną, Wandą Ościsłkowską, Modestą Banach. Liczba uczniów w 5 oddziałach wynosi 153. W tym czasie do szkoły wisznickiej zaplanowano przyłączenie szkoły w Dubicy.

 

W 1927/28 kierownikiem został Władysław Chmielowski [zdjęcie po lewej, lata 20, udostępnił A.K. Chmielowski]. Zmieniła się też kadra nauczycielska, pracują: Matylda Chmielowska, Modesta Banach, Jan Jeziorkowski, Aleksander Maczkowski, Wanda Ościsłowska. Do szkoły chodziło 317 dzieci (133 chłopców i 184 dziewcząt). W szkole w Dubicy natomiast nauczycielem została G. Misiewiczówna. Podniesiono również stopień organizacyjny do sześciu klas w 8 oddziałach (po dwie klasy I, II). Na wyżej wymieniony rozwój wpłynęła poprawa warunków lokalowych. Bowiem w roku 1927 szkoła przeniosła się do dawnej popówki. Utworzono cztery sale lekcyjne i kancelarię. Wynajmowano również jedną izbę na Wygodzie, gdzie miały zajęcia dwa oddziały klasowe.

 

W roku szkolnym 1928/29 i 1929/30 kierownictwo szkoły zatrudnia następującą kadrę nauczycielską: Matyldę Chmielowską, Stanisławę Krogulską, Marię Karpiukównę, Wandę Konfederakową (Ościsłowską), Władysława Szynkarczyka, Edwarda Szelesta, F. Wiłkosiówną (pracującą w Dubicy). Szkoła była pełna – siedmioklasowa.

W tym czasie kierownik, Władysław Chmielowski, oraz dozór szkolny czynią starania o budowę szkoły. Powołano lokalny komitet budowlany, w jego skład weszli: Władysław Chmielowski, Julian Gierczyński, Bonifacy Krupski, Antoni Tobian, Józef Jaroszewicz, Stanisław Brzozowski (wójt gminy Wisznice) i ks. Stanisław Nowek (prezes dozoru szkolnego). Plac dawnej szkoły rosyjskiej poszerzono poprzez dokupienie gruntu Bazylego Jarosiewicza za 1500zł. zebranych wśród mieszkańców Wisznic. Odstąpiono w zamian łąkę szkolną. Następnie kwestią budowy zajął się wydział powiatowy ze starostą Ćwiklińskim na czele.

 

Budowa rusza wiosną 1930 r., projekt budzi zastrzeżenia kierownika szkoły. Zaostrzenie sprawy spowodowało zalecenie, aby Władysław Chmielowski przeniósł się do innej placówki. Nie ulegając naciskom, w roku szkolnym 1930/31 przekazuje funkcję kierowniczą Wiktorowi Miziaczek. Jedyna zmiana zaszła w szkole w Dubicy, za Wiłkoziówną pracuje Maria Karpiukówna.

 

Od kolejnego roku szkołą kieruje Julian Baran. Nauczycielami są: Władysław i Matylda Chmielowscy, Władysław Szynkarczyk, W. Konfederakowa, M. Krogulska, Helena Baranowa.

W szkole uczyło się 469 dzieci, szczególnie liczne były kl. I – 109, kl. II – 114, kl. III – 89.

Na takie zwiększenie liczebności uczniów wpłynęło oddanie do użytku nowego, dwupiętrowego budynku (1931r). Było tu osiem sal lekcyjnych, kancelaria kierownika, pokój nauczycielski. Doskwierał jednak brak szatni i sali gimnastycznej.

 

W roku szkolnym 1933/34 kierownikiem został Jan Bieszczad. W skład Rady Pedagogicznej weszli: Matylda i Władysław Chmielowscy, Stanisława Krogulska, Władysław Szynkarczyk oraz praktykanci – Henryk Bujnik, Michał Klimiuk. Szkoła liczy sobie 457 uczniów, 7 klas i 11 oddziałów (kl. I - IV mają po dwa oddziały).

 

Kolejny rok szkolny 1934/35 przynosi zmiany kadrowe. W szkole uczą: Jan i Maria Bieszczad, Matylda i Władysław Chmielowski, Janina Kopydłowska, Stanisława Krogulska, Władysław Podgórski, Tomasz Demianowicz, Władysław Szynkaryk, Janina Zalewska. Szkoła ma 536 uczniów, 12 oddziałów (kl. I - V mają oddziały równoległe).

W roku następnym zamiast Tamary Demianowicz uczyła Zofia Bosek, zamiast za J. Kopydłowskiej – Piotr Król a za J. Bieszczada – Zofia Kręcisz. Dodatkowo od 16 marca 1936r. funkcję kierowniczą przejął Władysław Chmielowski, bowiem Jan Bieszczad wyjechał na Wszechnicę do Warszawy.

Zespół teatralny prowadzony przez Władysława i Matyldę Chmielowskich. Rok 1936. Sztuka "Podróż pantofelka" na podstawie sztuki Kajtana Kraszewskiego "Trzewiczek". W środkowym rzędzie druga od lewej Matylda i Władysław Chmielowscy. [zdjęcie udostępnił A.K. Chmielowski] - zdjęcie wkrótce.

 

W roku szkolnym 1937/38 liczba dzieci wzrosła do 597 w 12 oddziałach (po dwie kl. I, III, IV, V, VI). Liczebność w klasach wynosiła od 39 do 64 osób (!)

W tym czasie szkoła była wizytowana przez inspektora szkolnego Stanisława Pieczkowskiego, a następnie Lachcika i Pieczkowskiego. Sprawdzano działania kierownika szkoły oraz prowadzono dochodzenie w sprawie pogłosek o tym, że W. Chmielowski przeszkadzał w pracy społecznej i miał niechętny stosunek do „Strzelca”. Po przesłuchaniu 6 świadków, winy nie dowiedziono. 1 lipca 1938r. wrócił po studiach Jan Bieszczad, przejął stanowisko kierownicze. W tym samym czasie grono nauczycielskie opuścił Władysław Podgórski przeniesiony do Olchowca w powiecie chełmskim.

EUROSCOLA

wolontariat1

sp

biblioteka.jpg     

ml

      

aa

Free Joomla! template by L.THEME